Böyük pərakəndə satış şəbəkələrindən fərqli olaraq, kiçik mağazalar yeni kassa növündə kart ödənişlərinə keçməyə tələsmir. Və bu mənzərə, vergi orqanlarının malların ödənilməsi üçün “Kartdan karta” seçimindən istifadə etməmək barədə israrlı müraciətinə, cərimələrlə hədələnməsinə, hətta vergi işçilərinin şübhəli sahibkarların maliyyə əməliyyatları barədə məlumat verən banklarla gizli əməkdaşlığına baxmayaraq davam edir.
Fərdi sahibkarlar öz əsaslandırmalarında müxtəlif səbəblər gətirir, hətta bankların sahibkarların hesablarına pul köçürməsini gecikdirməsindən şikayətlənirlər. Bu barədə AYNA-ya da bəzi sahibkarlardan məlumatlar daxil olub.
Həmsöhbət olduğumuz satıcılardan birinin dediyinə görə, nağdsız ödənişləri qəbul edən maliyyə strukturu satıcının cari hesabına xidmət göstərməyi gecikdirir: “Pul vaxtında çatmır, ona görə də növbəti partiya mal almağa pulumuz qalmır”.
Kiçik mağaza sahiblərindən bank kartı ilə ödənişin gözdən düşməsinin müxtəlif səbəblərini eşidə bilərsiniz. Əsasən məsələnin vergilərdən getdiyini açıq şəkildə paylaşırlar. Digər kiçik mağazanın sahibi isə kassa aparatından tamamilə imtina etdiyini söyləyib.
Bank-maliyyə eksperti Əkrəm Həsənov mövzuya dair AYNA-ya deyib ki, bankdan gecikmiş köçürmələrlə bağlı satıcıların hekayələri çox ağlasığmaz görünür: “Banklarda böyük və kiçik mağazalar üçün eyni şərtlər var. Əməliyyatların gecikməsi doğru deyil. Axı, adətən alıcının hesabından çıxarılan pul ertəsi gün satıcıya köçürülür və mağaza bankdan narazıdırsa, onu dəyişdirib başqa bir maliyyə qurumu ilə müqavilə bağlaya bilər. Baxmayaraq ki, biz bütün sahələrdə monopoliyaya malikik və banklar da istisna deyil, bunu etmək çətin deyil. Sadəcə olaraq kiçik mağazalar belə bəhanələr gətirir. Reallıqda isə vergi ödəməkdən yayınmaq üçün kart ödəniş terminalından istifadə etmək istəmirlər”.
“Axı, nağd ödənişlə siz nağd pul qəbzini verə bilməyəcəksiniz və hətta onu vura bilməyəcəksiniz. Nağdsız ödənişlə bu imkan istisna edilir. Yeri gəlmişkən, bir çox alıcı bu cür mağazalarda ƏDV-nin qaytarılmasının niyə mümkün olmadığını başa düşmür. Məsələ burasındadır ki, pərakəndə ticarət obyektinin dövriyyəsi 200 min manatdan çox deyilsə, o, bu vergini ödəməkdən azaddır. Banklar və kart ödənişləri ilə bağlı şikayətlər isə sadəcə bəhanədir. Bu, biznesə haqq qazandıracaq, çünki əsl səbəb vergi ödəməkdən yayınmaqdır”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Onun sözlərinə görə, vergidən yayınmaq üçün kiçik mağaza və iaşə obyektlərinin sahibləri “Kartdan karta” seçimindən geniş istifadə edirlər: “Alıcıdan bank kartına pul köçürməsini xahiş edirlər. Vergi xidməti bununla fəal mübarizə aparır, vətəndaşları bu cür təkliflərdən imtina etməyə çağırır, biznesi cərimələrlə hədələyir. Yeni kassa aparatının olmaması və pulun kartdan karta köçürülməsinə görə maliyyə sanksiyası tətbiq edilir. Bir il ərzində birinci belə pozuntuya görə sahibi 1000 manat, ikincisi 3000 manat, üçüncü dəfə isə 6000 manat cərimə ödəməlidir”.
Həsənov qeyd edib ki, banklar “Kartdan karta” əməliyyatları barədə vergi orqanlarına məlumat verir: “Banklar sahibkarın şəxsi bank kartına pulun daxil olması barədə vergi orqanlarına məlumat verir. Axı, vergi idarəsinin özünün kifayət qədər vaxtı və gücü çatmır ki, vətəndaşlar şikayət etməsə, bütün bu obyektlərə nəzarət etsin. İndi Dövlət Vergi Xidməti özünü doğruldur ki, ona məlumat verən banklar deyil. İddialara görə, vergi əməkdaşları ödəniş üçün “Card-to-Card” xidmətindən istifadə edən ticarətçiləri müstəqil şəkildə müəyyənləşdirirlər. Əslində vergi işçiləri sadəcə olaraq hər obyektə fiziki nəzarət edə bilməyəcəklər. Vətəndaşlardan belə hallar barədə məlumat vermələri xahiş olunur, lakin bu cür təcrid olunmuş hallarla bağlı şikayətlər vergi idarəsinə sərf etmir - cərimə azdır və vergi idarəsi buna çox vaxt sərf etməli olacaq. Ona görə də vergi işçiləri vicdansız mağaza sahibləri barədə banklardan məlumat alır və bununla da bank sirri rejimini pozurlar”.
“Məhkəmə qərarı olmadan bankın sahibkarların deyil, adi fiziki şəxslərin də hesabları və kartları haqqında vergi məlumatı vermək hüququ yoxdur. Amma bunu edirlər və vergi idarəsi görür ki, sahibkar olan şəxsin şəxsi hesabına mütəmadi olaraq müəyyən qədər vəsait daxil olur. Onlar başa düşürlər ki, “Kartdan karta” əməliyyatları aparılır, lakin bu, tamamilə sübuta yetirilməyib. Axı, bank kartının sahibi deyə bilər ki, pul qohumundan, dostundan, tanışından gəlib, borc ödənilib və s. Bütün bu vəziyyətdə yeganə şey odur ki, sahibkarlar vergi idarəsindən qorxur və onları işə qarışdırmaq istəmirlər. Bəraət almaq şansı yüksək olsa da, adətən cərimələnirlər”, - deyə mütəxəssis vurğulayıb.
