Son illərdə ölkənin müxtəlif bölgələrində, həmçinin paytaxt Bakıda icra başçılarının “tikinti maqnatı” kimi fəaliyyət göstərməsi və bu sahədə qanunsuz addımlar atması ilə bağlı xəbərlər geniş müzakirə mövzusu olub. Qeyri-qanuni yollarla inşa edilən və satılan binalar həm əmlak bazarında neqativ təsirlər göstərib, həm də tikinti sahəsində qanunvericiliyin pozulması ilə bağlı ciddi narahatlıqlara səbəb olub.
Modern.az-ın məlumatına görə, Bakıda icra başçılarının bina tikintisi ilə məşğul olmasına qadağa qoyulub. Artıq icra başçıları paytaxt ərazisində çoxmərtəbəli binaların, həmçinin həyət evlərinin tikintisi və satışı ilə məşğul ola bilməyəcəklər.
Bakı şəhərində qanunsuz tikinti hallarının qarşısını almaq məqsədilə yeni qaydaların tətbiq olunduğu bildirilir. Bu qadağa ilə paytaxt ərazisində qanunsuz tikintilərin azalması və tikinti sahəsində şəffaflığın təmin edilməsi məqsədinin güdüldüyü qeyd olunur.
Məsələ ilə bağlı rəsmi açıqlama verilməsə də, qərar yerli icra strukturlarının fəaliyyətinə daha ciddi nəzarət ediləcəyini göstərir. Qərarın qəbul edilməsində ötən il təsdiqlənmiş Bakının Baş Planı da mühüm rol oynayıb. Baş Plan paytaxtın şəhərsalma qaydalarının nizamlanması, qeyri-qanuni tikintilərin qarşısının alınması və müasir şəhərsalma standartlarının tətbiqi məqsədi daşıyır. Bu sənəd çərçivəsində Bakı şəhərində tikinti sahəsində fəaliyyətlərin ciddi nəzarət altına alınması və şəffaflığın artırılması nəzərdə tutulur.
Ekspertlər deyir ki, icra başçılarının tikinti fəaliyyətinə qadağa qoyulmasının əmlak bazarına və şəhərsalma qaydalarına mühüm təsiri olacaq. Qeyri-qanuni tikintilərin azalması nəticəsində bazarda rəqabət mühiti sağlamlaşacaq.
Eyni zamanda tikinti sahəsindəki bu qərar şəhərin ümumi arxitekturasının Baş Plana uyğun şəkildə inkişafına töhfə verəcək və şəhərsalma qaydalarının daha dəqiq tətbiqinə imkan yaradacaq.
Bu dəyişikliklərin tikinti sektoru və əmlak bazarına nə kimi təsiri olacaq?
Onu da nəzərə çatdıraq ki, Prezident İlham Əliyev dəfələrlə şəhərsalma qaydalarına riayət olunmasının vacibliyini vurğulayıb və Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin razılığı olmadan heç bir binanın tikilməməsi barədə xəbərdarlıq etmişdi.
Əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a fikirlərini bölüşüb: “Bakı şəhərinin ən son Baş Planı 1986-cı ildə təsdiq edilmişdi ki, artıq bütün tikililər ona uyğun olaraq inşa olunmalı idi. Lakin daha sonra Sovet İttifaqının dağılması, Birinci Qarabağ müharibəsi və digər amillər insanların böyük bir hissəsinin böyük şəhərlərə, xüsusən də Bakıya axın etməsinə səbəb oldu. Zamanında tikilmiş pərakəndə şəkildə çoxmənzilli yaşayış binaları və evlər demək olar ki, paytaxtın bütün infrastrukturunu alt-üst etdi və Bakı plansız şəkildə tikildi. 2018-ci ilə qədər çoxmənzilli binaların inşası ilə bağlı sərəncamları yerli icra hakimiyyətləri verirdi ki, 2018-ci ildən sonra Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi yarandı və tikinti ilə bağlı, xüsusən də çoxmənzilli yaşayış binalarına dair bütün sərəncam hüquqları bu komitə tərəfindən təsdiqlənir. Zamanında tikilmiş pərakəndə şəkildə çoxmənzilli yaşayış binaları artıq yeni Baş Planın qurulmasına ciddi şəkildə problemlər yaradır və sıxlıq əmələ gəlir ki, bu da həmçinin insan sıxlığı ilə bərabər, avtomobillərin də hərəkətində ciddi problemlər yaradır. Tikinti işlərini həyata keçirən insanların böyük bir hissəsi vəzifəli şəxslər olub ki, onların himayədarlığı ilə Bakı şəhərində bu qədər pərakəndə çoxmənzilli yaşayış binaları plansız şəkildə tikilib”.
Ekspert qeyd edir ki, əksər hallarda hansısa tikinti sahibi görünməyən tərəf olur. Görünən tərəf sıradan bir şəxs, yəni icraçı direktor qismində görünür. İstər icra hakimiyyətləri, istərsə də digər böyük vəzifəli şəxslər adətən tikintilərlə bağlı bu cür addımlar atırlar. Tikintini maliyyələşdirən, yaxud digər icazələrin alınması həmin şəxslərin özləri tərəfindən aparılsa da, görünən tərəflər tam başqadır. Hazırda vəzifəli şəxsin böyük biznes fəaliyyəti ilə məşğul olması qanunvericilikdə qadağan olunduğu üçün onlar istər tikinti, istərsə də digər sahələrdə də görünməyən tərəf kimi çıxış edirlər. Təbii ki, gələcəkdə də bu cür hallar baş verə bilər, çünki həmin şəxslər rəsmi olaraq həmin şirkətlərdə görünmürlər, həmin şirkətləri yalnız və yalnız maliyyələşdirən və kənardan idarə edən şəxslərdir.
Ölkəmizdə tikinti ilə bağlı peşəkar şirkətlər mövcuddur və həmin peşəkar şirkətlər bu gün də fəaliyyət göstərirlər, lakin onların daha sürətlə quruculuq işlərində rollarının olması üçün xüsusən də tikinti şirkətlərinə müəyyən güzəştlər tətbiq olunmalıdır. Çünki Bakı şəhərinin Baş Planı təsdiq olunub və 2040-cı ilə qədər paytaxt Baş Planda əks olunan formada olmalıdır. Təbii ki, həmin söküntü və tikinti işləri, xüsusən də köhnə yaşayış məntəqələrinin sökülməsi və yenidən tikilməsi daha çox özəl sektor tərəfindən həyata keçirilir. Özəl sektorun bu işi daha sürətlə apara bilməsi üçün müvafiq sahəyə ciddi şəkildə dəstək olunması tələb olunur. Əks halda, paytaxtda mövcud olan yüzlərlə, hətta minlərlə istismar müddətini başa vurmuş binanın gələcəkdə sökülməsi gecikərsə, zəlzələ, sürüşmə və təbii fəlakət baş verəndə artıq paytaxt şəhərində çox sayda çoxmənzilli binaların uçub dağılması qaçılmaz ola bilər".
