Ruslar keçmişin həsrəti ilə yaşayır
Bu gün, 12:01
Moskvadan, Sankt-Peterburqdan, Yekaterinburqa və Kazana kimi Rusiyanın istənilən şəhərini gəzin və orada tünd göy və ya qırmızı köynək geyinən insanlara rast gələcəksiniz ki, o, şübhəsiz sovet gerbi - çəkic, oraq və ulduzla bəzədilib. Siz, həmçinin çoxlu ənənəvi xəz papaqları görəcəksiniz - tez-tez qırmızı ulduzla - baxmayaraq ki, son qışlar rekord dərəcədə isti olub.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Müəllif keçmiş sovet liderinin nəvəsi Nina Xruşşovadır.
O, təhlilində qeyd edir:
Hədiyyə mağazasına daxil olun və siz Leninin, Stalinin portretləri və ya kosmonavt Yuri Qaqarin kimi sovet qürurunun digər mənbələrinin əks olunduğu fincanlar tapa bilərsiniz. Hətta 1960 və 1970-ci illərdə sovet hakimiyyəti tərəfindən senzuraya məruz qalan cırtdan səsli müğənni-bəstəkar Vladimir Vısotski də rus nostaljisinin bu nümunələri arasında mövcuddur. Onun daxil edilməsi də təbiidir: keçmişin ideallaşdırılmış versiyanı təbliğ etmək repressiv indiki dövrü və gələcəyi adiləşdirir.
Bu yaxınlarda Moskvanın mərkəzində bir qəzet satıcısının mənə dediyi kimi, bir çoxları İkinci Dünya müharibəsini rusların böyük şücaət göstərdiyi an kimi xatırlayır, müharibədən sonrakı dövrü nisbi sakitlik dövrü kimi səciyyələndirir və 1970-ci illəri sabitlik dövrü kimi xatırlayır. Bu “xatirələr” onların güclü sovet liderinə olan həsrətini artırır.
Satıcı yaxşı bilirdi ki, üstünlük təşkil edən rəvayətlər qüsurludur. Onun xatırladığı kimi, “Ailəm kommunal mənzilə köçəndə uşaq idim, bir evdə, beş otağa 25 nəfər yığılmışdı”. Bu dəyişiklik - Nikita Xruşşovun (mənim babam, baxmayaraq ki, biz danışanda satıcı bu haqda heç nə bilmirdi) sayəsində mümkün olmuşdu, onun ailəsi "böyük Stalin SSRİ-sində qarışqalar" yox, "müstəqil insanlar" kimi yaşamaq imkanı qazanmışdı.
Bu gün Rusiyada Stalini pisləyən Xruşşovu və ya Mixail Qorbaçovu, Boris Yeltsini (dünya ilə əlaqə saxlamaq üçün çox açıq, çox həvəsli olan şəxsləri) tərifləmək qeyri-adi haldır. Satıcı özü də köşkünü Leninin, Stalinin, Qaqarinin, Vısotskinin, eləcə də Rusiyanın sovet tipli güclü adamının – Vladimir Putinin portretləri ilə bəzəmişdi. Səbəbini soruşduqda o, “bu, xalq üçündür” cavabını verdi.
Təqaüddə olan elektrik montyoru, indisə satıcı həmsöhbətimin qəzet köşkündə kinoya baxmağa çox vaxtı var. O, xarici filmlər haqqında bilikləri ilə məni heyran etdi.
“Son rus filmləri xiffəti maya kimi köpdürür", - bunu satıcı dedi. O, rus xalq nağılları və tarixi qəhrəmanlar barədə yeni filmləri bəyənmir. Möhtəşəm İkinci Dünya müharibəsi filmləri və televiziya serialları hazırda çox tirajlanır.
Putin uzun müddətdir ki, nostaljini ictimaiyyəti sakitləşdirmək və ram etmək üçün güclü vasitə kimi istifadə edir. Onun ilk prezidentliyi dövründə, 2000-ci ildə ruslar imperiyanın dağılması, ölkələrinin qlobal nüfuzunun kəskin şəkildə aşağı düşməsi və kapitalizmin itaətsiz formasına səbəb olan aqressiv “şok terapiyası” ilə üzləşmişdilər. Bir çox insan keçmişin “sadəliyi” üçün darıxırdı və yenidən qürur, əmin-amanlıq və hörmət hiss etmək arzusunda idi.
Bu həsrəti dərk edən Putin 1943-cü ildə Stalinin şəxsən təsdiq etdiyi sovet himnini yenidən canlandırdı və Qırmızı Ordu bayrağını ordunun rəsmi bayrağı kimi bərpa etdi. O həm üsyankar, lakin həm də vətənpərvər olan Vystoskini öz maraqları üçün mənimsədi. Sovet illərinin obrazları insanların psixikasına hopmağa başladı.
Bu gün televiziya proqramlarında sovet mahnılarını oxuyan məşhur sənətçilərə rast gəlmək olar, telekanallar sovet filmlərini nümayiş etdirir, sovet qəhrəmanlığını təbliğ edən və Qərb təsirlərini rədd edən reklam çarxları göstərilir.
İncəsənət sərgiləri indi daim sovet mövzuları ilə bağlıdır. Məktəblər hər Bazar ertəsi səhər Rusiya himnini səsləndirirlər. Aleksandr Fadeyevin 1946-cı ildə yazdığı “Gənc Qvardiya” romanı populyarlaşdırılır. Dövlət tərəfindən dəstəklənən yeni gənclər hərəkatı - “Birincilər Hərəkatı” yaradılıb, həm də sovet dövrünün komsomol və pionerləri obrazında.
Nostalji qeyri-müəyyənlik anlarında insanları sakitləşdirir, eyni zamanda onları itaətkar vəziyyətdə saxlayır. Ruslar kəmərlərini sıxmaq məcburiyyətində olsalar da, şikayət etməməlidirlər, - məntiq belədir; onların əcdadları şikayət etmədən daha çox fədakarlıq göstəriblər və onların göstərdikləri böyük şücaətlərə, qazandıqları böyük qələbələrə baxın - hamısı vətən uğrundadır!
Ruslar xəyali keçmişin həsrətində olsalar, onlar daha yaxşı gələcək üçün mübarizə aparmayacaqlar və Kreml faktiki olaraq keçmişin elementlərini bərpa etmək və möhkəmlətmək üçün ixtiyar sahibidir. Keçmişdə arzuolunandan başqa bir şey yoxdur. QULAQlar (həbs düşərgələri – red.) və s. barədə həqiqətlər belə insanlara nostalji xəyalından çıxmağa imkan vermir.
Geri qayıt